Հայաստանում էթնիկ փոքրամասնության նկատմամբ ճնշման քաղաքականությունը ավելի է սաստկանում
Հայաստանում այսօր էլ տարբեր ձեւերով շարունակվում է այլ ժողովուրդների ներկայացուցիչների նկատմամբ ազգային հողի վրա անհանդուրժողական քաղաքականությունը: Սրա հետեւանքն է, որ 1988 թ. սկսած ադրբեջանցիների աքսորումից հետո Հայաստանում ապրող մյուս ժողովուրդների ներկայացուցիչների երկրից դուրս հանման ուղղությամբ տարվող նպատակամղված քաղաքականությունը այսօր էլ շարունակվում է:
Դեմոգրաֆիկ հողի վրա տարվող վերջին հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ Հայաստանն արդեն ամբողջովին վեր է ածվել մի մոնոէթնիկ երկրի եւ մոտագա տարիներին այս երկրում հնարավոր չի լինելու հանդիպել որեւէ մեկ այլ ժողովուրդի ներկայացուցիչների: Հետաքրքիր փաստ է նաեւ այն, որ Հայաստանի մոտ զինակիցներից հանդիսացող Ռուսաստանի այս երկրին ցույց տված օգնությանը հանդերձ, հայերի ազգային խտրականությունից այստեղ ապրող ռուսներն էլ չեն զերձ մնացել: Պարզ թվերի համեմատական վերլուծությունը եւ Հայաստանում ռուսների նկատմամբ վերաբերմունքն էլ նրանց հայերի մոնոէթնիկ քաղաքականության զոհը լինելն է ցույց տալիս: Դեռ 1979թ. Հայաստանում նորից տարվող մարդահամարի արդյունքում հայտնի է դարձել, որ այս երկրում մոտ 70 հազար ռուսներ են բնակվում: Սակայն 1980 թ. կեսերից սկսած Հայաստանում ռուսների էլ այս կամ այն աստիճանի ազգային խտրականության քաղաքականությանը զոհ գնալու, ինչպես նաեւ տնտեսական դժվարությունների հետեւանքով նրանց թիվը նվազել է մինչեւ 51 հազար: Նախկին ՍՍՀՄ-ի կազմալուծումից հետո, թեկուզ եւ ձեւական անկախություն ձեռք բերած Հայաստանի մյուս ազգերի ներկայացուցիչների նման ռուսների հանդեպ էլ հարաբերություններում մի որոշակի ագրեսիվություն էր աչքի զարնվում: Դրսեւորվող խտրականության քաղաքականության եւ հատկապես էթնիկ հողի վրա հայերի մյուս ազգերի ներկայացուցիչների նկատմամբ կատարած հանցագործությունների աճման հետեւանքով 1990 թ. սկսած ռուսների եւ ռուսալեզու բնակչության Հայաստանից արտագաղթելու պրոցեսը ավելի արագացավ: Մինչեւ հիմա շարունակվող այդ գործընթացի հետեւանքով պաշտոնական թվերի համաձայն Հայաստանում ապրող ռուսների թիվը վերջին 30 տարում 6 անգամից ավել պակասելով մոտ 12 հազար շնչի է ընկել: Տարվող հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ներկայումս Հայաստանում ապրող ռուսների մեծամասնությունը ժամանակին այստեղ հայերի հետ ամուսնացած ռուս կանայք են: Նրանց մեծ մասն էլ երկրում ստեղծված տնտեսական դժվարությունների եւ ծանր ապրելակերպի պատճառով ընտանյոք հանդերձ Ռուսաստան գնալը ավելի են գերադասում:
Ռուսների հետ մեկտեղ Հայաստանում մյուս ազգերի ներկայացուցիչների վիճակն էլ բարվոք չէ: Այսպես որ, մի ժամանակ Հայաստանում ամենամեծ էթնիկ զանգված համարվող ադրբեջանցիների իրենց հարազատ վայրերից, վայրագորեն կատարված սպանություններով ուղեկցվող զանգվածային տեղահանումներից հետո այստեղ ապրող մահմեդական քրդերն էլ են բռնությամբ տեղահան արվել Հայաստանից: Մյուս ազգերի ներկայացուցիչների էլ առնմանման ենթարկվելու հետեւանքով նրանց ներկայացուցիչներից շատ քչերն են Հայաստանում մնացել: Եթե հաշվի առնենք որ այդ էթնիկ փոքրամասնություններն էլ ժամանակ առ ժամանակ լքում են Հայաստանը, ապա շուտով այս երկրում միայն հայերի մնալը կասկած չի հարուցում:
Հայաստանում արձագանքվող պաշտոնական տվյալների համաձայն երկրում ապրող բնակչության 97,7 տոկոսն արդեն բաղկացած է էթնիկ հայերից: Սակայն անկախ փորձագետների եւ մի շարք օտարերկրյա կառույցների անցկացրած մոնիտորինգների արդյունքում պարզվել է, որ հայերը իրականում բնակչության նույնիսկ 99 տոկոսից էլ ավելի մասն են կազմում: Եթե հաշվի առնենք, որ Հայաստանում հայերի քանակի կտրուկ ավելանալը եւ այլ ազգերի քանակի կտրուկ նվազելը տեղի է ունեցել ՍՍՀՄ-ի անկումի հետեւանքով ձեռք բերած անկախության օրոք, ապա այս հանգամանքը ավելի պարզորոշ է ցույց տալիս հայերի կողմից էթնիկական մաքրազտման քաղաքականություն իրականացնելը: Եւս մի հետաքրքիր փաստն այն է, որ Հայաստանում ազգային փոքրամասնությունների վերացման պարագայում այս երկրում նրանց սակավաթիվ ներկայացուցիչների դեմ կիրառվող ճնշումները շարունակվում են նույն թափով: Այսպես օրինակ, ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները պետական պաշտոնների չեն ընդունվում: Նրանց լեզուներով մշակույթի կենտրոններ բացելու եւ այլ միջոցառումներ նախաձեռնելու գործում զանազան դիմադիր արգելքներ են առաջացվում: Ազգային փոքրամասնությունների կողմից կազմակերպված հասարակական միավորումների ղեկավարները անպայման նշանակվում են հայկական ծագումով անձինք եւ իրականում նման հասարակական միավորումները ձեւական բնույթ են կրում Հայաստանում: Նման միավորումներ ստեղծելը նպատակ է հետապնդում միջազգային հանրությանը ցույց տան, որ իբր Հայաստանը թոլեռանտ պետություն է: Սակայն, ստեղծված այս միավորումները փաստորեն ոչ մի դեր չեն խաղում էթնիկ խմբերի մշակութային եւ այլ իրավունքների պաշտպանության գործում:
Այս բոլորի հետեւանքով Հայաստանում սկսված էթնիկական մաքրազտման քաղաքականությունը հասնում է իր ավարտին եւ երկիրն ամբողջությամբ վերածվում է մոնոէթնիկ մի պետության:
Սակայն, Հայաստանում առկա սակավաթիվ ազգային փոքրամասնությունների հետ մեկտեղ այս երկրի տեղացի հասարակ բնակիչները եւս դիմակայելով իշխանությունների կողմից իրականացվող քաղաքականության հետեւանքով առաջացած լուրջ դժվարություններին լքում են երկիրը: Խոսքը առաջին հերթին վերաբերում է բնակչության դիմակայած տնտեսական խնդիրներին: Ներկայումս Հայաստանում ստեղծված իրավիճակի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ բացառությամբ մայրաքաղաք Երեւանում գործող մի քանի ձեռնարկությունների, շրջակա տարածքներում փակվել են աշխատատեղերը, կամ էլ գործում են ձեւականորեն՝ առանց վարձատրելու աշխատողներին: Այսպես օրինակ, Թումանյան քաղաքում դեռեւս սովետական տարիներին կառուցված հրակայուն նյութերի գործարանում եւ տրիկոտաժի ֆաբրիկայում մի ժամանակ աշխատում էին ավելի քան 1000 մարդիկ, ներկայումս նրանց թիվը 50-ի չի հասնում: Ըստ քաղաքապետ Լեւոն Զավարյանի այդ 50 հոգին արդեն 6 ամիս է ինչ աշխատավարձ չի ստանում: Լեւոն Զավարյանը նաեւ խոստովանել է, որ քաղաքում արագ տեմպերով նվազում է բնակչության թիվը եւ եթե այսպես շարունակվի, ապա առաջիկա տարիներին քաղաքում կմնան միայն քարե պատերը: Քաղաքապետը հայտնել է, որ քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը կազմում են մեծահասակները, իսկ երիտասարդները աշխատանք փնտրելու պատրվակով մեկնում են արտերկրներ, մասնավորապես Ռուսաստան: Նրա խոսքերով քաղաքում ապրող բնակչության կենսավիճակն անելանելի է. «Բնակչությունը մի կտոր հացն անգամ զոռով է հայթայթում: Իրավիճակն այնքան է ծանրացել, որ երբեմն խանութներից հացն անգամ ապառիքով ենք վերցնում: Ես դեռ ուրիշ ապրանքները չեմ ասում»:
Նման իրավիճակն Ալավերդու շրջանում ավելի ակնառու է: Այստեղ գործող պղնձի եւ այլ մետաղների վերամշակման ձեռնարկությունները դադարեցրել են իրենց գործունեությունը: Բնակչության շրջանում արդեն նշվում են մասսայական սովի դեպքեր: Ընդհանրապես նման իրավիճակ տիրում է Հայաստանի բոլոր տարածքներում: Մայրաքաղաք Երեւանում գործում են օլիգարխների վերահսկողության տակ գտնվող մի քանի ձեռնարկություններ, որոնք կարողանում են աշխատել արտերկրներից ստացվող պարտքերով: Սակայն, տնտեսագետ փորձագետները նշում են, որ այդ ձեռնարկությունները եւս մոտ ապագայում ստիպված են լինելու դադարեցնել իրենց գործունեությունը: Նման պարագայում թոշակները եւ սոցիալական նպաստները վճարելու գործում դժվարացող հայաստանի կառավարությունը խոստովանել է, որ միջազգային տարադրամի ֆոնդից ստացած վարկի մի մասը ստիպված հատկացրել է սոցիալական վճարումներին: Սակայն քանի որ այդ գումարները եւս չեն հերքում սոցվճարումներին, բնակչության սոցիալական վիճակը շարունակում է ծանրանալ:
Այս բոլորը մեկ անգամ եւս ցույց է տալիս, որ Հայաստանում ոչ միայն էթնիկ փոքրամասնությունները, այլ նաեւ տեղացի բնակչությունը դիմակայում է դժվար խնդիրներին եւ հայտնվել է ավելի անելանելի իրավիճակում: Հայաստանի ներկա իրավիճակը հուշում է, որ առաջիկայում այս բնագավառի խնդիրներն էլ ավելի են խորանալու:
/Իրևան/