ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՏԻԽԱՆՍԿԻ. ՀԱՊԿ-Ը ՉԻ ՄԻՋԱՄՏԵԼՈՒ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԻՄՈՒՄԸ ՍԽԱԼ ՀԱՍՑԵՈՎ Է
Հայկական ԶԼՄ-ները և հայ քաղաքագետները արդեն մի քանի օր խուճապահար գրում են Զանգեզուրում հայ-ադրբեջանական սահմանին «սրման» վերաբերյալ, չնայած խոսքը սահմանազատման մասին է։ Գործը հասել է նրան, որ Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը նամակ է հղել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին՝ երկողմ պայմանագրի շրջանակներում օգնություն ցուցաբերելու խնդրանքով: Բացի դրանից, նրա խոսքով, Ֆրանսիան պատրաստ է ռազմական օգնություն ցուցաբերել Հայաստանին։
Արժե հիշեցնել, որ բառացիորեն երկու շաբաթ առաջ, հայ ծայրահեղական ընդդիմությունը՝ ի դեմս Ազգային ժողովրդավարական բևեռի, դիմել է Մակրոնին՝ Հայաստանի հարավում ֆրանսիական զինվորականներ տեղակայելու խնրդանքով։ Այնուհետև Հայաստան է ժամանել Ռուսաստանի Դաշնության Հարավային ռազմական օկրուգի զորքերի հրամանատար, գեներալ Ալեքսանդր Դվորնիկովը, ով, հայկական ԶԼՄ-ների հաղորդագրությամբ՝ Հայաստանի պաշտպանության նախարար Վաղարշակ Հարությունյանի հետ քննարկել է Զանգեզուրում իրավիճակը։
Բայց ամենագլխավորը՝ Հայաստանի դիմումն է Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությանը (ՀԱՊԿ), որը եռօրյա ժամկետում պետք է տա իր գնահատականը։
Ռուսաստանի Դաշնության Ռազմական գիտությունների ակադեմիայի պրոֆեսոր, Ռուսաստանի և Բելոռուսիայի հայտնի ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Տիխանսկին Caliber.Az-ի հետ զրույցում նշել է, որ ՀԱՊԿ-ի միջամտության համար ոչ մի հիմք պարզապես գոյություն չունի։
— ՀԱՊԿ-ի ոչ մի իրավասություն ես չեմ տեսնում։ Այն չի եղել նաև Ղարաբաղում անցյալ տարվա հակամարտության ժամանակ, Ադրբեջանը չի պատերազմել ՀԱՊԿ-ի անդամ Հայաստանի հետ։ Այո, և ընդհանրապես այդ կազմակերպության մեջ Հայաստանի գնտվելու առնչությամբ կան հակասական կարծիքներ։ Կարելի է հիշել կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Յուրի Խաչատուրովի ձերբակալումը, ինչով Հայաստանը զգալի վնաս հասցրեց ՀԱՊԿ-ի հեղինակությանը։
Կա նաև կազմակերպության մեջ գտնվող երկրների դրիքորոշման հարցը։ Դեռ երկու տարի առաջ ակտիվ բանակցություններ էին գնում տարածքների (ադրբեջանական -խմբ.) հարցով, որոնք Հայաստանը օկուպացրել էր նախորդ դարի 90-ական թվականներին։ Երևանը համառեց և ստացավ այն ինչ ստացավ։ Այսօրվա դրությամբ ՀԱՊԿ-ի դիրքորոշումը չի փոխվել։ Ոչ ոք չի միջամտի։ Ռուսաստանը արեց այն, ինչ կարողացավ. դադարեցրեց զինված ընդհարումը, խաղաղապահ քանակակազմ տեղակայեց։
Արժե հիշեցնել, որ բառացիորեն երկու շաբաթ առաջ, հայ ծայրահեղական ընդդիմությունը՝ ի դեմս Ազգային ժողովրդավարական բևեռի, դիմել է Մակրոնին՝ Հայաստանի հարավում ֆրանսիական զինվորականներ տեղակայելու խնրդանքով։ Այնուհետև Հայաստան է ժամանել Ռուսաստանի Դաշնության Հարավային ռազմական օկրուգի զորքերի հրամանատար, գեներալ Ալեքսանդր Դվորնիկովը, ով, հայկական ԶԼՄ-ների հաղորդագրությամբ՝ Հայաստանի պաշտպանության նախարար Վաղարշակ Հարությունյանի հետ քննարկել է Զանգեզուրում իրավիճակը։
Բայց ամենագլխավորը՝ Հայաստանի դիմումն է Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությանը (ՀԱՊԿ), որը եռօրյա ժամկետում պետք է տա իր գնահատականը։
Ռուսաստանի Դաշնության Ռազմական գիտությունների ակադեմիայի պրոֆեսոր, Ռուսաստանի և Բելոռուսիայի հայտնի ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Տիխանսկին Caliber.Az-ի հետ զրույցում նշել է, որ ՀԱՊԿ-ի միջամտության համար ոչ մի հիմք պարզապես գոյություն չունի։
— ՀԱՊԿ-ի ոչ մի իրավասություն ես չեմ տեսնում։ Այն չի եղել նաև Ղարաբաղում անցյալ տարվա հակամարտության ժամանակ, Ադրբեջանը չի պատերազմել ՀԱՊԿ-ի անդամ Հայաստանի հետ։ Այո, և ընդհանրապես այդ կազմակերպության մեջ Հայաստանի գնտվելու առնչությամբ կան հակասական կարծիքներ։ Կարելի է հիշել կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Յուրի Խաչատուրովի ձերբակալումը, ինչով Հայաստանը զգալի վնաս հասցրեց ՀԱՊԿ-ի հեղինակությանը։
Կա նաև կազմակերպության մեջ գտնվող երկրների դրիքորոշման հարցը։ Դեռ երկու տարի առաջ ակտիվ բանակցություններ էին գնում տարածքների (ադրբեջանական -խմբ.) հարցով, որոնք Հայաստանը օկուպացրել էր նախորդ դարի 90-ական թվականներին։ Երևանը համառեց և ստացավ այն ինչ ստացավ։ Այսօրվա դրությամբ ՀԱՊԿ-ի դիրքորոշումը չի փոխվել։ Ոչ ոք չի միջամտի։ Ռուսաստանը արեց այն, ինչ կարողացավ. դադարեցրեց զինված ընդհարումը, խաղաղապահ քանակակազմ տեղակայեց։
—Երևանը Բաքվին մեղադրում է Հայաստանի պետական սահմանի խախտման մեջ, չնայած խոսքը՝ առկա քարտեզների հիման վրա այդ սահմանների բնորոշման ուղղությամբ աշխատանքների մասին է...
—Սահմանամերձ կոնֆլիկտները, առավել ևս սահմանազատման բացակայության դեպքում, միշտ տեղի են ունենում։ Բայց այստեղ ի՞նչ կապ ունի ՀԱՊԿ-ը։ Դա Ադրբեջանի և Հայաստանի գործն է, անհրաժեշտ է զահմանազատել սահմանները և վերջ։
Ինչու՞ համար խառնել ՀԱՊԿ-ին, եթե բացահայտ ռազմական սպառնալիքներ, պարզապես չկա։ Ու՞ր են ագրեսիան և հարձակումները։ Այնպես որ Հայաստանի կողմից ՀԱՊԿ-ին դիմումը՝ սխալ հասցեով է։