Հայկական ահաբեկչություն. անհերքելի փաստեր
«Ինձ թվում է, որ դուք բոլորդ պատկերացնում եք հայերին որպես 8-ամյա մաքուր աղջկան: Շատ սխալվում եք: Հայերը, հատկապես իրենց վերջին գազանություններով, ապացուցեցին մեզ, թե ինչպիսի բարբարոս ազգ են»
Մեծ Բրիտանիայի Լորդերի Պալատի անդամ, Լորդ Քերզոնի ելույթից, 13 մարտի, 1920 թ.
Հայ ազգայնամոլները դարեր շարունակ էթնիկական մաքրման և ցեղասպանության քաղաքականություն են իրականացնում տարբեր ժողովուրդների նկատմամբ: Նրանց հիմնական թիրախն են մուսուլմանները՝ ադրբեջանցիները, թուրքերը, ուզբեկները, ղազախները: Այսօր պատմաբանները շարունակում են հետազոտել և ուսումնասիրել հայերի կողմից իրականացված ջարդերը: Ուզբեկստանը պատմական Թուրքեստանի իրավահաջորդն է: Այսօր պատմաբանները, որոնք ուսումնասիրում են Թուրքեստանի ազգային ազատագրական պայքարի պատմությունը, բախվում են Ֆերգանայի հովտում տեղի ունեցած կոտորածներին, որոնք իրականացվել են հայ ազգայնամոլների կողմից՝ սովետների աջակցությամբ: Ըստ Ուզբեկստանի ազգային հանրագիտարանի, 1918 թվականին հայկական ահաբեկչությանը զոհ է դարձել 35 հազար մարդ:
«Սա նախնական հաշվարկ է: Ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ զոհերի թիվը անհամեմատ ավելի շատ է: Բոլշևիկները չկարողացան կոտրել մեր ժողովրդի կամքը, և կովկասից օգնության կանչեցին հայ դաշնակներին: Կոկանդ քաղաք բերվեցին 11 էշելոն զինված հայեր: Նրանք չէին խնայում ոչ կանանց, ոչ էլ երեխաներին, պղծում էին դիակները,» - ասում է ուզբեկիստանցի գրող, հրապարակախոս Շուխրատ Սալամովը:
Նրա խոսքով, մինչ օրս պաշտոնական Երևանի և Տաշկենտի միջև փոխադարձ այցեր չեն իրականացվում, չեն գործում դիվանագիտական ներկայացուցչություններ:
«Մենք ուզում ենք, որ մեր երեխաները իմանան իրենց պատմությունը, չմոռանան պատմական անցյալը: Ուզբեկստանում պատմության դասագրքերում արտացոլված են դաշնակների իրականացրած կոտորածները,» - նշում է Շուխրատ Սալամովը:
1918 թվականի մայիսին Անդրանիկ Օզանյանի գլխավորած 5 հազարանոց հրոսակախումբը հարձակվեց իրանական Արևմտյան Ադրբեջան նահանգում գտնվող Խոյ քաղաքի վրա, սակայն հանդիպելով տեղի բնակիչների դիմադրությանը հետ շպրտվեց: Տեղեկանալով, որ օսմանյան զորքերը մոտենում են, նա շտապ փախուստի դիմեց: Հետագայում Անդրանիկի գլխավորած հրոսակախումբը կոտորածի ենթարկեց Նախչըվանի և Ղարաբաղի ադրբեջանցիներին: Իրանաբնակ հայտնի ադրբեջանցի քաղաքական գործիչ Սեյիդ Ջաֆար Փիշավարին իր «Բաքվի առաջին խորհրդային կառավարության ճակատագիրը» հոդվածում նկարագրել է 1918 թվականի մարտյան իրադարձությունները.
«Դաշնակների գազանությունները սեփական աչքերով եմ տեսել: Տեսել եմ, թե ինչպես են հրկիզում քյարվանսարայները, սպանում անմեղ մարդկանց, այդ թվում իրանցիներին՝ որոնք ընդհանրապես կապ չունեն այդ իրադարձությունների հետ: Դաշնակների իրագործած հանցագործությունները դառնություն էին տալիս բոլոր ականատեսների սրտերին»:
Իրանի պետական արխիվներում պահվում են բազմաթիվ փաստաթղթեր, որոնք վկայում են 20-րդ դարի սկզբներին հայերի կողմից ադրբեջանցիների հանդեպ իրագործած գազանությունների մասին: Այդ հանցագործությունների մասին են վկայում նաև Թուրքիայի արխիվներում պահվող փաստաթղթերը, Թուրքիայի և Ադրբեջանի տարածքներում հայտնաբերված զանգվածային թաղման վայրերը: Այսպես կոչված «Մեծ Հայաստան» ստեղծելու տենդով բռնված հայ ազգայնամոլների կողմից 20 րդ դարի սկզբներին սպանվել է միլիոնավոր թուրքեր և ադրբեջանցիներ:
Թուրքական համալսարանի պրոֆեսոր Քյամալ Չիչեք. «Հայ-ադրբեջանական հարաբերություններ, Ղարաբաղ, Խոջալու. Այս թեմաները միշտ արդիական են: Հայերը մեծ վարպետությամբ են մոլորեցնում համաշխարհային հանրությանը: Հիմա նրանք պատրաստվում են նշել այսպես կոչված ցեղասպանության 100 ամյակը և դրանով իսկ ուզում են աշխարհին ցույց տալ, թե իբր թուրքերն են ցեղասպանություն իրականացրել: Դրա համար էլ, մենք պետք է շարունակենք մեր աշխատանքը և ճշմարտությունը հասցնենք միջազգային հանրությանը»:
Պատմությունը կրկնվեց: 20-րդ դարի վերջերին ադրբեջանական ժողովուրդը վերապրեց այնպիսի ողբերգություններ, ինչպիսիք են Խոջալուի ցեղասպանությունը, էթնիկ մաքրազտում, տարածքների օկուպացիա: Հայաստանի զինված ուժերը շարունակում են օկուպացման տակ պահել Լեռնային ղարաբաղը և նրան հարակից 7 շրջանները: