ՄԱԹԱՆԱԹ ՆԱՍԻԲՈՎԱ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԵՄ-Ի ԱՍԵՂԻ ՎՐԱ՝ ՄՈՍԿՎԱՆ ՍՊԱՌՆՈՒՄ Է ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐՈՎ
Հայ ռուսական հարաբերությունների նկատելի սառեցման ֆոնին Եվրոպական Միության հետ Հայաստանի պլանաչափ մերձեցումը՝ հիմնավորված դժգոհություն է առաջացնում Ռուսաստանի մոտ, որը, չնայած իր անփույթ ֆորպոստի՝ դեպի Եվրոպա մշտական հայացքներին, շարունակում է մնալ Կովկասում Հայաստանի գլխավոր դաշնակիցն ու անվտանգության հիմնական երաշխավորը։Մոսկվան առավելապես Լավրովի գերատեսչության միջոցով պարբերաբար Հայաստանին հիշեցնում է, որ Ռուսաստանի քաղաքաքականությանը հակառակ գնացող իր աշխարհաքաղաքական այնպիսի հնարքները, ինչպես Հռոմի ստատուտին միանալը, մեղմ ասած, կարող են ոչ այնքան էլ լավ հետևանքներ ունենալ Երևանի համար։ Մոտավորապես նույն գաղափարով է նորից ելույթ ունեցել Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։ Մեկնաբանելով Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) Հռոմի կանոնադրությանը Հայաստանի միանալու հարցը՝ նա հայտարարել է, որ Մոսկվան նախատեսում և ակնկալում է համապատասխան երկկողմ երաշխիքներ ստանալ հայ գործընկերներից, ինչի մասին քաջ հայտնի է Երևանում։
«ՄՔԴ-ի Հռոմի կանոնադրությանը Հայաստանի միանալը ոչ լավագույն բնույթով է ազդում երկկողմ հարաբերությունների վրա՝ Երևանին ստիպելով մի տեսակ ընտրություն կատարել ՄՔԴ-ի գծով Արևմուտքի կողմից թելադրված պարտավորությունների և Ռուսաստանի հետ քաղաքական երկխոսության, եվրասիական ինտեգրման շրջանակներում փոխգործակցության միջև»,- նշել է Զախարովան։
Հիշեցնենք, որ Հայաստանը փետրվարի 1-ից պաշտոնապես դարձել է Միջազգային քրեական դատարանի անդամ։ Մոսկվան մեկ անգամ չէ, որ Երևանին ակնարկել է այն մասին, որ խրախուսելով Կովկասում Արևմուտքի շահերի առաջմղմանը՝ Հայաստանը ռիսկ է անում կորցնել իր պետականության մնացորդները։ Եվ փաստորեն, Զախարովան հայկական կողմին նաև հասկացրել է, որ գնալով եվրոպական գործընկերների հետևից, նա զգալիորեն նվազեցրել է Ռուսաստանի վստահությունը։ Նման բնույթի ուղերձները ռուսական կողմը մեկ անգամ չէ, որ հնչեցրել է, առավել ևս, անցյալ տարվա հոկտեմբերին Ռուսաստանի ԱԳՆ-ում և բնավ հայտարարեցին, որ Եվրամիությունը դավաճանել է Հայաստանին, և չի ապահովում «որևէ կայունություն և դեէսկալացիա, այլ զբաղվում է Բրյուսելի շահերից բխող հետախուզությամբ և իրավիճակի հրահրումով»։
Ռուսաստանը ամեն կերպ ցույց է տալիս իր դժգոհությունը Հայաստանում ԵՄ-ի առաքելության առկայությունը, որը սահմանային գոտում մոնիտորինգի պատրվակով իրականում զբաղվում է լրտեսությամբ։ Դեռ անցյալ տարվա փետրվարին Զախարովան հայտարարել է, որ Մոսկվան Հայաստանում ԵՄ-ի առաքելության մեջ տեսնում է՝ Բաքվի և Երևանի հարաբերությունների կարգավորման շահերից հեռու բացառապես աշխարհաքաղաքական աստառ և Ռուսաստանին տարածաշրջանից դուրս մղելու փորձ։
Սակայն, հաշվի չառնելով Մոսկվայի մտահոգությունները, հայկական կողմը, ընդհակառակը, պաշտպանեց դիտորդական առաքելության ընդլայնման հնարավորությունը, իսկ պաշտոնական Երևանի և ԵՄ-ի՝ «գործընկերության հավակնոտ ընդլայնման» ուղղությամբ աշխատանքը սկսելու որոշումը, ինչի մասին օրերս հայտարարել է ԵՄ-ի արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցիչ, հայտնի հայաֆիլ Ժոզեպ Բորելը և ամբողջությամբ ցույց տվեց, որ Երևանը ամուր «նստել է ԵՄ-ի ասեղին»։
Մոսկվան հստակ հասկանում է, որ կորցնում է Հայաստանը։ Հայաստանի վարչապետի վերջերս բրիտանական «The Telegraph» օրաթերթին տված հարցազրույցը, որտեղ նա շարադրել է երկրի անվտանգության նոր ռազմավարության ծրագրային դրույթները, վերջնականապես վրդովեցրել է Ռուսաստանին։ Այսպես ուրեմն, հռչակելով Ռուսաստանի հետ դաշնակցային հարաբերություններից հրաժարվելը՝ Հայաստանի վարչապետը հնչեցրել է թեզ այն մասին, որ Երևանը չի տեսնում՝ նախկին դաշնակցական հարաբերությունները զարգացնելու հնարավորություն Մոսկվայի հետ, որը վերածվում է բազմաթիվ գործընկերներից ընդդեմ մեկի, օրինակ, ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի։ Փաշինյանի կոպիտ հռետորաբանությունը ուրվագծել է Երևանի նոր ռազմական ռազմավարության շրջանակները, որում Ռուսաստանը չպետք է կենտրոնական տեղ զբաղեցնի։
Այս առումով կարելի է Փաշինյանին հիշեցնել իր նախորդի ճակատագիրը։ Հիշում եմ, որ Սարգսյանը նույնպես շատ էր խոսում դեպի Եվրոպա Հայաստանի ճանապարհի, եվրաինտեգրման մասին։ Սակայն 2013 թվականի սեպտեմբերին Մոսկվա կատարած այցից հետո, Սարգսյանը ստիպված եղավ մոռանալ Եվրոպայի մասին։ Նմանվելով տիրոջ կողմից ծեծված շանը՝ նա հայտարարեց, որ այսուհետ Հայաստանի համար առաջնահերթությունը՝ Եվրասիական միությանն անդամակցելն է։ Այսինքն, Մոսկվան այն ժամանակ ցույց տվեց, որ հատկապես նա է իրավիճակի տերը, և միայն ինքը կարող է իր ֆորպոստին թելադրել խաղի պայմաններն ու կանոնները։
Ահա և հիմա էլ Ռուսաստանը փորձում է Հայաստանին հասկացնել, որ Արևմուտքի հետ նրա խաղերը կարող են թանկ արժենալ «քարերի երկրին»։ Ռուսաստանը զուգահեռաբար ցույց է տալիս, որ մտադիր չէ զիջել իր դիրքերը տարածաշրջանում, չնայած Արևմուտքի ապարդյուն ջանքերին։ Առայժմ Ռուսաստանը ԱԳՆ-ի միջոցով է «մեղմ» ճնշում Հայաստանի վրա՝ զարգացման հետագա ուղղություն ընտրելու հարցում։ Բայց Հայաստանում դա, կարծես թե չեն նկատում։ Այնտեղ տիրում է ԵՄ-ի հետ մերձեցումից էյֆորիա։ Բայց և Մոսկվայի համբերությանն էլ սպառման վրա է։ Կրեմլին կհաջողվի արդյո՞ք Հայաստանին պոկել Արևմուտքի գրկից։ Ցույց կտա ժամանակը։
Caliber.Az